Ses ve kayıt iyileştirme hizmeti, adli – hukuki davaların aydınlatılmasında ve adaletin, T.C. Devleti Hukuku çerçevesinde tahakkuk etmesi için başvurulan araçlardan birisidir. Ses ve kayıt iyileştirme hizmeti, söz konusu dava ve olaylarla ilgili delillerin varlığı söz konusu olduğunda ihtiyaç duyulan hizmetlerden birisi olup, uzman kişiler tarafından gerçekleştirilir. Ses kayıt ve ses kaydı iyileştirme hizmeti, adli vakalar için gerekli olan ve kullanılan diğer pek çok adli inceleme disiplininden farklı olarak gürültü ayıklama, konuşmacı kimliği belirleme ve benzeri işlemlere çok daha fazla oranda başvurur. Sizlere “ses ve kayıt iyileştirme hizmetine ne zaman ihtiyaç duyarız?” sorusuna ek olarak ses ve kayıt iyileştirme ile ilgili diğer pek çok konuda bilgi vermeye çalışacağız.
Ses ve kayıt iyileştirme hizmeti, esas olarak “Adli Ses, Metin ve Konuşma İncelemesi” konusunun bir alt dalını temsil eder. Günümüz teknolojik gelişmeleri ve özellikle de dijital araçların sosyal ilişkilerden ticaret ilişkilere kadar pek çok işlemde önemli hale gelmesi, Adli Ses, Metin ve Konuşma İncelemesi başlığının altındaki çeşitli disiplinleri çok daha önemli bir hale getirmiştir. Ses kayıt iyileştirme hizmeti, genellikle tüm adli kayıt iyileştirme hizmetleri arasında öne çıkan çalışma alanlarından birisidir. Ses kaydında görüntü bulunmaz. Görüntünün bulunmayışı, ses kaydındaki konuşma veya ifadelerin kime ait olduğunun ve ne şekilde kullanıldığının tespitini zorlaştırabilir. Adli kayıt iyileştirme söz konusu olduğunda örneğin ses kayıt delilleri ile ilgili olarak çoğu zaman “gürültü ayıklama” örneğin sadece ses kayıtlarında kullanılan bir iyileştirme alt dalı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ses kayıt ve iyileştirme hizmeti, ses kaydı gerçekleştirebilen her türden cihaz ve kayıt ile ilgili olarak gerçekleştirilebilir. Adli vakalarda delil olarak kullanılması kastıyla ses kaydı, davalı veya davacı tarafından kasıtlı olarak elde edilmiş olabilir. Bununla beraber, ses kaydı davaya taraf olmayan üçüncü kişiler yani tanıklar tarafından kasıtlı olarak da gerçekleştirilmiş olabilir. Tüm bunlara ek olarak, bir şüphe meydana geldiğinde adli merciler yani savcılık suçun varlığı veya da tespiti için, davalı veya davacı tarafın telefon, akıllı telefon, sesli mesaj, mms, sosyal medya gönderisi veya hazır mesajlaşma servislerinden sesli olarak gönderilmiş olan delillerin toplanmasını isteyebilir. Ancak ses kayıt ve iyileştirmenin temelindeki telefon dinleme veya elektronik cihazların incelenmesi de yine ayrıca hukuki izinlere tabiidir. Gerekli izinler çıktığında savcılık, sesli delil toplanması için harekete geçebilir veya davalı ya da davacı tarafından mahkemeye sunulan sesli delillerin incelenmesini gerçekleştirebilir. Günümüzde, farklı nedenlerden ihtiyaç duyulan adli metin, ses ve görüntü inceleme çalışmalarının bir alt kolunu temsil eden ses kayıt ve iyileştirme hizmeti için, aşağıdaki çalışmalardan biri veya birden fazlası gerçekleştirilebilir. İyileştirme için;
- Ses İncelemesi: Adli konulara delil olarak sunulan çeşitli ses kaydı ve delil olarak nitelendirilecek olan ses kayıtlarında sesin ve seslerin kimlere ait olduğu başta olmak üzere pek çok konu, ses incelemesinin ana konularından birisidir. Aynı şekilde ses incelemesi, mahkemeye delil olarak sunulan telefon görüşmeleri ve her türden ses / video kaydındaki dış sesleri (korna sesi, nara, konuşma, zil sesi veya telefon çalma sesi vb) gibi çeşitli seslerin incelenmesi konusu da yine adli ses incelemesi için önemli araştırma dallarından birisidir.
- Kayıt İyileştirme Çalışmaları: Elektronik eşyalar, akıllı telefonlar ve sesli mesaj gönderme veya iletme gücüne sahip cihazlardaki teknolojiler ne kadar gelişmiş olursa olsun, elde edilen sesi incelemeyi zorlaştıran çeşitli etmenler olabilir. Gürültü, ses kayıt ve iletme aracının kalitesi, ses kaydının zamanı ve süresi, kayıt şekli ve metodu gibi pek çok özellik, bir ses kaydı delilinin kalitesini etkiler. Kalite etkilendiğinde, ses kaydının mahkeme için “geçerli delil” olarak kabul edilme şansı da ciddi oranda düşer ve adli mercilerin doğru karar vermesini engeller. Bu nedenle kayıt iyileştirme çalışmaları, adli vakalar için çok ama çok önemlidir.
- Kayıt Güvenilirliği Tespiti: Ses kaydı yapabilen ve iletebilen cihaz ve elektronik eşyaların gelişimine ek olarak aynı zamanda ses – video kaydı üzerinde manüpilasyon veya değişiklik yapma olanaklarını da ciddi oranda değiştirmiş ve de geliştirmiştir. Söz gelimi bir adli olayda davalı veya davacı taraf, delil olarak kabul edilen veya edilecek ses kaydı üzerinde kurgu ve montaj programları ile değişiklik yapabilir. Delillerin kasıtlı olarak ya da farklı nedenlerden değiştirilmesi ise, adaleti yanıltmak anlamına gelir. Kayıt güvenilirliği tespiti, farklı türden kayıtları inceler ve üzerinde değişiklik – manüpilasyon yapılıp yapılmadığına karar verir. Bununla beraber, üzerinde değişiklik yapılmış ses kayıtları, delil olarak kabul edilmezler.
- Sinyal Analizi: Cep telefonlar ve özellikle de akıllı telefonlar, günümüzde kitle iletişimi için son derece önemli olan araçların başında gelir. Günümüzde, telefonun kullanılmadığı bir toplumu düşünmek neredeyse imkânsızdır. Kitle iletişimi için ise, baz istasyonu başta olmak üzere, çeşitli hücresel kaynaklardan yayılan sinyaller, son derece önemlidir. Başta cep telefonu olmak üzere, akıllı telefonlar ve kitle iletişimi için olmazsa olmaz olarak kabul edilen her elektronik cihazda sinyallerin ve bu sinyallerin nereden, nasıl, ne zaman ve hangi süre ile yayıldığı önemlidir. Adli merciler, mahkemeler için kayıt inceleme ve iyileştirme hizmeti için sinyal analizini kullanırlar. Aynı şekilde, istihbarat servisleri hakkında bilgi edinmek istedikleri kişi veya kurumlarla ilgili olarak “sinyal istihbaratı” alanında hareket ederler.
- Konuşmacı Kimliklendirme Hizmeti: Ses kayıtlarının adli delil olarak incelenmesi ve sınıflandırılması ile ilgili en büyü sorunlardan birisi, ses kaydında sesi bulunan kişilerin kimliklendirilmesi işleminin video veya görüntüye nazaran nispeten zor olmasıdır. Bir video kaydı veya görsel delilde (video kaydı, sosyal medya hikayeleri, video ve görsel gönderiler, video kasetle vb) kimlik tespiti ve kimliklendirme, nispeten kolay ve rahat bir işlemdir, ancak bu deliller üzerinde de manipülasyon işlemi gerçekleştirilmiş olabilir. Buna karşın, bir ses kaydında konuşmacı kimliklendirme işlemi nispeten biraz daha zor ve zahmetli olabilir. Adli vakaların aydınlatılması için, konuşmacı kimliklendirme işlemine ihtiyaç duyulabilir.
- Adli Metin İncelemesi: El yazısı ve imzalar, yazıyı yazanlar hakkında pek çok şey söyleyebilir. Bununla beraber, günümüzde resmi işlemler için son derece önemli olan imzaların da orijinalliği son derece önemlidir. Yazılı belge, adli makamlar için delil olarak kabul edilebilirler. Ancak bunun için yazılı metin belgesinin gerçek, üzerinde değişiklik yapılmamış olması gerekir. Adli metin incelemesi aynı zamanda imzaların sahte veya gerçek olup olmamasına ek olarak, yazılı belgelerde yazı veya metni yazanın el yazısı ile psikolojik tahlil ve teşhislerde bulunabilir. Adli metin incelemesi örneğin imzalar, önemli belgeler, imzalı belgeler ile ilgili olabildiği gibi aynı zamanda günlükler, günceler, not defterleri gibi resmi olmayan yazılı kaynak ve belgeleri de inceleyebilir.
İmza incelemesi hizmetimiz ile ilgili de bilgi alabilirsiniz.
Ses ve Kayıt İyileştirmeye Hangi Durumlarda İhtiyaç Duyulur?
İçindekiler
Ses kayıt ve iyileştirmeye, günümüzde pek çok farklı davada ihtiyaç duyulabilir. Miras davalarından ticaret davalarına, boşanma davalarından adam yaralama ve adam öldürme vakalarındaki ses ve video kayıtlarına kadar, ses ve kayıt iyileştirmeye her türden adli olayda ihtiyaç duyulabilir. Söz gelimi, bir doktorun yanlış bir reçete yazması durumunda reçeteyi yazanın iddia edilen doktor veya uzman hekim olup olmadığının anlaşılması için dahi, kayıt iyileştirmeye ihtiyaç duyulabilir. Özellikle ses kayıt iyileştirme ve delillendirme işlemleri için; güvenlik kameraları, sosyal medya gönderileri, anlık mesajlaşma servislerinde gönderilen sesli mesajlar, telefon konuşmaları, telefon konuşmalarının arka planındaki sesler, birer inceleme alanıdır. Söz konusu iletişim araçları da günümüzde hemen herkes tarafından kullanıldıkları için, spesifik olarak ses ve kayıt iyileştirme hemen her türden dava ve adli olayda, delil olarak nitelendirilen belge ve kayıtlar arasında yer alırlar.
Ses kayıt ve iyileştirme, bazı davalar için ise tek başına yeterli bir delil olarak kabul edilmeyebilir. Ses kaydı veya benzeri bir delilin, yeterli delil olarak kabul edilip edilmeyeceğine yine adli merciler, hakim ve savcılıklar karar verir. Kimi zaman, bazı davalarda ses kaydı iyi kalitede ve üzerinde değişiklik yapılmamış olsa dahi, adli merciler tarafından yeterli delil olarak kabul edilmeyebilir. Ses ve kayıt iyileştirmeye aşağıda sıraladığımız noktalarda ihtiyaç duyulabilir;
- Ses Kaynağı Belli Değilse, Sesin Ayıklanması,
- Ses Kaydı Üzerinde Manüpilasyon Yapılıp Yapılmadığının İncelenmesi İçin,
- Ses Kaydı İçinde Gürültü, Arka Plan Sesi, Kayıt Ve Sesli İletişim ve Kayıt Cihazlarından Kaynaklanan İstenmeyen Seslerin Varlığı,
- Ses Kaydında Konuşanların Kimliklendirilmesi ve Sesin Kime Ait Olduğunun Belirlenmesi,
- Eski Bant Kaydı, Video Kaset, Ses Kayıt Makinesi Kaseti Gibi Kayıtlarda Bulunan ve Eski Olduğu İçin Kalitesi Düşmüş Seslerin İyileştirilmesi,
- Cep Telefonu, Akıllı Telefon, Ev Telefonu, Tablet, Bilgisayar Gibi Cihazlar İle Yapılan Sesli Görüşmeler, Sesli İleti ve Gönderiler, Sesli Mesaj ve Telesekreter Mesajlarının İncelenmesi ve İyileştirilmesi,
Gibi pek çok işlem için ses kayıt ve iyileştirme hizmeti adli vakalar için gerekli olabilir. Adli merciler, sunulan sesli kayıt delillerinin delil sıfatını kazanmaları için, ses kayıt inceleme ve iyileştirmesini talep edebilirler.
Ses ve Kayıt Tespiti Davada Geçerli midir?
Ses ve kayıt tespiti davanın niteliğine ve davalı – davacı tarafların durumuna göre değişebilir. Kalitesi ve orijinalliği sabit olan çeşitli ses kayıtları, sağlam deliller olarak kabul edilebilirler. Ancak yine de adli merciler, dava ve mahkemelerin doğru ve adalete uygun olarak sonuçlanması için, sunulan delilleri birinin suçlanması veya da suçlu bulunması için yeterli görmeyebilir. Çünkü ses kayıtları, video ve görsel kayıtlarla karşılaştırıldığında, güvenilirliğini belirlemesi en güç delil türlerinden birisidir. Belki de bu yüzden bazı büyük davalarda, ses ve ses kaydı kalitesi ne kadar iyi olursa olsun, delil olarak kabul edilmeyebilir.
Ses ve kayıt tespiti buna karşın, ülkemizde ve dünyada pek çok davanın aydınlatılmasında delil olarak en sık kabul edilen delil türlerinden birisidir. Özellikle, ses bant kaydı teknolojisinin geliştiği 1970’li yıllardan sonra, ses ve ses kayıt tespiti adli vakalar için son derece önemli delil türlerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde ses ve kayıt tespiti için, miktarı az da olsa dijital devre veya bellekler yerine banda veya bir tür kasete yapılmış kayıtlar da inceleme konusu olabilir. Ancak, ses kayıt teknolojileri diğer pek çok teknolojide olduğu gibi gelişmeye devam etmektedir ve bu nedenle, sesin nasıl ve ne şekilde kayıt edildiği / kayıt için kullanılan aracın yeniliği yine belgelerin sağlamlığı ve kalitesi için son derece önemlidir.
Ses Kaydından Kimlik Tespiti Yapılabilir mi?
Ses kaydından kimlik tespiti yapılabilir mi ? sorusuna cevabımız ; Evet, Ses kaydından kimlik tespiti yapılabilir. Bir kişiye ait olan her şeyde olduğu gibi ses te sahibi ile ilgili pek çok veriyi bizlere iletir ve sahibinin karakteristik özelliklerini yansıtabilir. Tıpkı bir el yazısının kime ait olduğunu saptayan adli uzmanların varlığında olduğu gibi, günümüzde adli uzmanlar, ses uzmanları veya bu tip davalar için özel tasarlanmış olan bilgisayar programları ve yazılımlar, ses kaydından kimlik tespiti yapabilirler.
Ses kaydı ve ses kayıt üzerinden kimlik tespiti ile bir sesin tam olarak kime ait olduğuna ek olarak, ses sahibinin yaşı, sağlık durumu ve benzeri durumlar da rahatlıkla saptanabilir. Tüm bunlara ek olarak bir ses kaydında, birden fazla kişinin sesi geçiyorsa, kimliklendirme ve tespit için sesin arka plan / fondaki seslerinden ayıklanması ve kalitesinin arttırılması gerekli olabilir. Gelişen teknoloji, günümüzde yapay zekâdan güç alan çeşitli yazılım ve programlarla, yüksek oranda isabetli karar vererek bir görüşme veya ses kaydında sesin kime veya tam olarak neye ait olduğunu saptayabilir.
Sinyal Analizi Nedir? Nasıl Yapılır?
Sinyal analizi nedir, nasıl yapılır ? konusuna gelecek olursak, günümüzde sesli görüşmelerin yoğun olarak gerçekleştirildiği akıllı telefon, cep telefonu ve tablet ve bilgisayar gibi cihazları inceler. Günümüzde kullandığımız akıllı telefon ve cep telefonları, genellikle hücresel şebekelerin sinyalleri iletmesi ile çalışırlar. Bu sinyaller, adli vakalar için özel izinlere tabii olarak incelenip analiz edilebilirler. Hücresel iletişim teknolojisi, iletişim araçları ile ilgili çok daha detaylı bilgi sunması açısından önemlidir ve daha detaylı bilgi sunabilirler. Sinyal analizi ile hücresel veri aktarım noktaları ve bu noktalardan sinyal alan cep telefonu ve akıllı telefonlar gibi cihazlar incelenir. Özetle, sinyal analizi günümüzde bir tür telefon şebekesi kullanan her türden cihaz için yapılabilir. Ancak bilgisayar gibi internet bağlantısı kullanan cihazlar, adli bilişimin araştırma kapsamında değerlendirilir ve de incelenirler. Yani sinyal istihbaratı, bir tür GSM şebekesi kullanan ve SIM kartı kullanan her cihaz için yapılabilir. İnceleme sonrasında hücresel veri aktarım noktasından sinyalin telefona ne zaman, hangi süreyle ve ne sıklıkta ulaştığı gibi önemli bilgiler, adli mercilerin değerlendirme ve takdirine sunulmuş olur. Elbette, bu tip verilerin delil güvenilirliğinin saptanması vb. gibi işlemler için alanında bilgi ve birikim sahibi uzmanların varlığı gerekli ve şarttır.
Sinyal analizi, temel olarak hücresel veri dağıtım şebekelerini inceler ve masaya yatırır. Bu nedenle özellikle taciz, tehdit, hakaret ve benzeri davalara konu olan gizli numaradan arama, numara gizleme gibi işlemler suçlunun tespitini zorlamaz. Adli merciler, gereken izin ve belgelerle, telefon şebekesinin hücresel veri kayıtlarını inceleyerek, özellikle telefon görüşmesi ve mesajlaşmanın kimler arasında, nasıl ve ne zaman gerçekleştiğini kolayca saptayabilirler.
Konuşmacı Kimliklendirmenin Yasal Geçerliliği Var mıdır?
Konuşmacı kimliklendirmenin yasal geçerliliği vardır ve hatta konuşma kimliklendirme, yasal davaların adalete ve yasalara uygun sonuçlanması için gereklidir. Ancak, ses kayıtlarının delil olarak kabul edilmesi ile ilgili, kayıt türünün kendi doğasından kaynaklanan çeşitli eksiklikleri vardır. Kayıtta video veya fotoğraf gibi daha kolay değerlendirilebilecek enformasyonnun bulunmuyor oluşu, adli mercilerin –haklı olarak- ses ve ses kayıt belgesini delil olarak nitelendirmesini engelleyebilir. Bununla beraber, gelişen teknoloji, canlı görüşmelerde dahi ses manüpilasyonu imkânı sunduğu için günümüzde konuşmacı kimliklendirme ve konuşmacının gerçek kimliğinin belirlenmesi, adli merciler tarafından çok daha fazla önemsenen ve ciddiye alınan bir konu haline gelmiştir. Adaletin doğru ve hakkaniyetli olarak işlemesi için günümüzde diğer adli uzmanlarda olduğu gibi, ses ve ses kayıtlarını inceleyen çeşitli uzmanların varlığına Türk Hukuk Sisteminde her zaman ihtiyaç vardır.
Ses ve kayıt iyileştirme hizmetini inceledikten sonra görüntü iyileştirme hakkında bilgi almak ister misiniz ?
