Kriminal, yabancı kaynaklı bir kelime olup anlamı “suç” tur. Adalet sistemi tarafından belli konularla ilgili suçların tanımı tam olarak yapılmıştır. Yapılan tanıma uygun olan hemen her türden işlem, hareket ve davranış, “suç” yani “kriminal vaka” olarak isimlendirilmektedir. Kriminal inceleme ise kriminal kelimesi ve tanımı ile doğrudan ilişkili bir tanım olarak karşımıza çıkmaktadır. Kriminal inceleme, adalet sistemlerinin doğru karar vermesi için, deliller toplanarak gerçekleştirilen bir işlemdir. Kriminal inceleme, davalı veya davacı tarafın isteği üzerine veya da savcı ve hakimin kararına dayalı olarak gerçekleştirilebilir. Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız bir terim olmasına karşın kriminal ne demek ve kriminal inceleme nedir gibi sorularla sık sık karşılaşırız. Sizler için bugün, bu soruların yanıtını vermeye çalışacağız.
Kriminal kavramının tam olarak İngilizce mi yoksa Fransızca mı olduğu, tartışmalı bir konudur. Kelimenin yabancı kökenli olduğu bilinmektedir ve İngilizce ve Fransızca yazım şekilleri birbirlerine ciddi oranda benzemektedir. Pek çok uzmana göre, dilimizde de karşımıza çıkan kriminal kelimesinin Fransızca’dan geldiğini söylemek mümkün.
Kriminal Ne Demek? Kriminal Ne Anlama Gelir?
İçindekiler
Kriminal, suç veya suça ilişkin unsurlar anlamına gelir. Kelimenin kökeni İngilizce “suç” anlamına gelen “crime” kelimesidir ve suça ilişkin her türden kavramda “kriminal” ifadesi yer alır. Kriminal kelimesinin dilimize, Fransızca’dan geçtiği tahmin edilmektedir. Zira Fransızca’da suç veya suç ile ilişkili olduğu düşünülen kavram ve kişilerle de ilgili olarak “Kriminel” kelimesi yaygın olarak kullanılır. Kriminal inceleme, kriminal vaka, kriminal polis, kriminal kişi, kriminal laboratuvar veya kriminal bilirkişi kavramlarının hepsi suç tanımı ve işlenmesi ile yakından ilgili olmakla beraber, bir suçun işlenmesi veya suç işlendikten sonraki her türden iş ve görevi tanımlayabilir.
Kriminal kelimesi kimi zaman suç işleyen kişilerle de ilgili olarak kullanılabilir. Kriminal kişi olarak anlatılmak istenen suç işleyen kişi veya suç işlemiş ve yargılanmakta olan kişi / kişiler olabilir. Suç unsuru taşıyan veya taşıma olasılığı yüksek olan hemen her türden kavram için “kriminal” ifadesi kullanılabilir.
Kriminal, ülkemizde ve dünyada popüler kültürde farklı anlamlarda da kullanılabilir. Genellikle cinayetler ve aydınlatılma süreçleri ile ilgili dizi ve filmler, suç algısının toplumda farklı algılanmasına neden olmuş, cinayet gibi büyük suçların işlenme ve aydınlatılma süreçleri ile ilgili film ve diziler nedeniyle de toplumda kriminal, genellikle büyük ve insanları dehşete düşüren kriminal olaylarla ilişkilendirilmiştir. Özetle, günümüzde suç ve suçla ilişkili hemen her türden konu, kişi, yer ve süreç için kriminal kelimesi kullanılabilmektedir. Sizler için içinde “kriminal” kelimesinin bulunduğu ve genellikle adalet sistemi içerisinde yaygın olarak kullanılan kelimelerden söz edecek ve bunlardan özellikle kriminal inceleme kavramı üzerinde duracağız.
Kriminal inceleme, günümüzde adalet sisteminin ve mekanizmalarının doğru bir şekilde çalışması için, titizlikle gerçekleştirilmesi gereken işler için verilen isimdir ve adli bilirkişi olarak bilinen ve çeşitli dallarda uzmanlaşmış olan kişiler, savcı ve avukatlara bu konuda yardımcı olarak suçun sabitlenmesi ve adaletin yerini bulması için çalışırlar. İçinde kriminal ifadesi bulunan başlıca kelimeler ve anlamlarını sizler için açıkladık;
- Kriminal: Kriminal, bir suç veya suça ilişkin detaylara verilen isimdir. Suçla ilgili bir olayı tanımlamak için kullanılabildiği gibi, suçu işleyen kişi için de kriminal ifadesi kullanılabilir. Suç, suçlu ve suça ilişkin hemen her türden ayrıntı ve inceleme dalı, günümüzde kriminal olarak adlandırılır.
- Kriminal İnceleme: Suçun doğru bir şekilde aydınlatılabilmesi ve adaletin yerini bulması için, suçla ilgili her türden ayrıntının ele alınması, incelenmesi ve de karara varılması gerekir. Kriminal inceleme başlığı altındaki her araştırma dalı, kendi alanlarının elverdiği ölçüde suçla ilgili bir konuyu ele alır ve araştırırlar. Adli bilirkişilerin hepsi, suç ile ilgili bir konuyu ele alır ve inceler, böylece suçun nasıl ve ne şekilde işlendiği rahat bir şekilde aydınlatılabilir. Adli bilişim inceleme, olay yeri inceleme, adli belge inceleme, adli psikoloji veya kriminal psikoloji gibi farklı araştırma dallarının hepsi, suç işlenen bir olayın farklı kısımlarını ele almak ve incelemek için çalışırlar.
- Kriminal Bilirkişi: Kriminal olayların, adli vakaların enine boyuna incelenmesi ve adalet sisteminin düzgün bir şekilde çalışması için hakim, savcı, polis ve emniyet güçlerine ek olarak, belli konularda (örneğin olay yeri inceleme veya adli bilişim gibi) uzmanlaşmış kişilere verilen isimdir. Genellikle cinayet, adam yaralama gibi ciddi ve cezası ağır olan kriminal olaylarda da kriminal bilirkişi; olay yerini, suç aletini, yara izlerini, güvenlik kayıtlarını inceleyebilir ve bu incelemenin sonucunu adli mercilere teslim edebilir. Adli bilirkişilik farklı disiplinlere ayrılır ve her araştırma işi için, bir bilirkişi çalışarak kendi alanı ile ilgili delil ve bilgileri toplar.
- Kriminal Psikoloji: Priskoloji, insan davranışlarının altında yatan unsurları inceler. Kişilerin genellikle yanlış ve başkalarına veya kendine zarar verdiği davranışlar sergilemeleri durumunda, psikoloji devreye girer ve kişilerin davranışlarını ve arkalarındaki motivasyonları inceler. Psikoloji, özellikle suça tabi olan çeşitli olaylarda çok daha ciddiye alınan bir konu halini alır. Suçlu psikolojisi, kriminal psikoloji için son derece önemlidir. Kriminal psikoloji, suçlunun bir suçu niçin işlediğini, kişiyi suça iten psikolojik durum ve motivasyonları masaya yatırarak inceler. Çocuk suçlular, psikolojik sorunları olan suçlular gerek duyulduğunda kriminal psikoloji uzmanları tarafından incelenir.
- Kriminal Polis: Suçun işlendiği olay yerinin incelenmesi ile ilgili işlemler, kriminal polis olarak bilinirler. Temel olarak polislik mesleği genel olarak kriminal konu ve olaylarla ilgilenir. Buna karşın kriminal polis, özellikle suçun işlendiği yeri ve diğer unsurları masaya yatırarak inceler.
- Kriminal Laboratuvar: Suçun işlendiği olay yeri, suç aleti, suçun neden olduğu mali ve manevi zarar, öldürme veya yaralama durumlarında yara izlerinin, kan izlerinin incelenmesi ve pek çok unsurun incelenmesi için bir tür laboratuvara ihtiyaç duyulur. Buna karşın, kriminal laboratuvar sadece suç ve suç ile ilgili delillerin incelendiği laboratuvar anlamına gelir. Kriminal laboratuvarlar, ateşli silahlarla, sahte belgelerle, yaralama ve cinayet olayları ile ilgili incelemelerin yapıldıkları yerdir ve günümüzde bilimsel araştırma veya tahlil, teşhis yapan laboratuvarlardan farklıdırlar.
- Kriminal İnceleme: Suç sabitse, suç ile ilgili her türden unsur ve ayrıntı, kriminal inceleme ile ele alınarak incelenir. Olay yeri, suçlu, suça maruz kalmış kişi, suç aleti gibi pek çok unsur, kriminal incelemenin araştırma konusu olarak karşımıza çıkarlar. Bununla beraber, kriminal inceleme işleminin doğru ve titizlikle yapılabilmesi için, adli bilirkişilerin görüş ve çabası şarttır. Buna karşın, kriminal inceleme, oldukça geniş bir kavramdır ve adli vakalarda pek çok şeyin incelenmesini ve mercek altına alınmasını gerektirebilir.
Kriminal inceleme, sadece ülkemiz için değil, tüm dünyada adalet sisteminin doğru ve iyi bir şekilde çalışması için üzerinde titizlikle durulan kavramlardan bir tanesidir. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak, kriminal inceleme ile ilgili her çalışma alanının kapsamını genişlettiğini ve çalışma tekniklerinin ciddi oranda değiştiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Kriminal İnceleme Nedir?
Kriminal İnceleme Ne İşe Yarar?
Kriminal inceleme, pek çok alt dala sahip olduğu için oldukça detaylı olarak açıklanabilecek bir kavramdır. Bir suçla ilgili olarak olay yeri, deliller, suçlanan kişi, suçlayan taraf, suçlu ve daha pek çok unsur, kriminal incelemenin çalışma alanlarını meydana getirirler. Kriminal inceleme, bir cinayet olayında ateşli silahları veya ateşli silahın kullanıldığı olay yerini, kurşun deliklerini, kurbanda açılan yarayı, mermi kovanlarını, mermi çekirdeklerini inceleyebilir. Ancak örneğin mali suçlarda, “suç aleti” tanımına karşılık gelen araçlar, olay yeri farklıdır. Bu nedenle, özellikle kriminal mali suçlarla ilgili incelemeler örneğin, hukukun ayrı bir dalını ilgilendirir ve bu alanda faaliyet gösteren bilirkişiler farklıdır. Temelde de farklı türden kriminal olaylarda, faaliyet gösteren ve çalışan bilirkişiler farklıdır ve farklı konularda uzman olmaları ile dikkat çekerler.
Kriminal inceleme, bir suç ile ilgili her unsuru inceler. İnceleme, hukukun ve uzmanlık alanlarının farklılığına paralel olarak, farklı konularda uzman olan kişilerce gerçekleştirilir. Çünkü işlenen suçun tür ve çeşidine göre, bu suçla ilgili ceza, suçun işlenme süreci, suçun hangi türden sayılacağı vs. gibi konulara göre verilecek ceza da değişkenlik gösterir. Çoğu durumda, kriminal incelemenin ele aldığı konular da ciddi oranda değişir. Örneğin olay yeri inceleme, özellikle adam yaralama veya cinayet gibi büyük suçlar için sık sık ismini duyduğumuz kriminal inceleme dallarından birisidir. Buna karşın psikolojik inceleme, suçlunun suçu işlediği durumdaki motivasyonunu anlamaya yönelik olabilir. Özetle, kriminal inceleme kelime anlamı olarak geniş bir disiplindir ve pek çok farklı suç ve hukuk alanı için farklı anlamlara gelebilir. Kimi zaman kullanılan suç aleti, kimi zaman suçun işlendiği yer, suçun işleniş şekli gibi unsurların hepsi, kriminal inceleme konusunun geniş bir kavram olmasına vesile olmuştur.
Kriminal inceleme, tıpkı kriminal kelimesinin kullanıldığı diğer terim ve kavramlarda olduğu gibi aynı zamanda kriminal rapor ile de son derece ilgili bir kavramdır. Genel olarak kriminal inceleme dallarının her birisinde farklı alanlarda uzmanlaşmış bilirkişilerin, bu raporu hazırlamak ve mahkemeye sunmak için çalıştıklarını söylemek mümkündür.
Kriminal Rapor Nedir?
Kriminal Rapor Ne İşe Yarar?
Kriminal rapor, adli bilirkişi olarak görev yapan kişilerin hukuk sistemi için kriminal olay ile ilgili unsurları incelemesi ve verileri titizlikle inceleyerek oluşturdukları rapora verilen isimdir. Yukarıda da kısaca değindiğimiz gibi, kriminal rapor suçun işlenme şekli ve türüne göre, farklı türde olabilir. Kriminal rapor örneğin suçlanan kişinin el yazısı veya imzası ile ilgili olabilir. Bununla beraber, trafik kazaları veya adam yaralama gibi suçlarda adli rapor içeriğindeki bilgilerin de niteliği ciddi oranda değişir. Yani kriminal raporu hazırlayan ve bilirkişi olarak çalışan kişiler, farklı uzmanlık alanlarına yoğunlaşmışlardır ve buna uygun şekilde rapor hazırlayarak, adli mercilere sunarlar. Kriminal rapor trafik kazalarında fren izi, mali suçlarda belge inceleme ve belgede sahtecilik suçunun sabitlenmesi veya tehdit gibi suçlarda tehdit eden kişinin bilgisayar ve mobil iletişim araçlarının incelenmesini gerektirebilir.
Kriminal Rapor Ne Kadar Sürede Hazırlanır?
Kriminal rapor, farklı sürelerde hazırlanabilir. Genel olarak, adli merciler tarafından kriminal raporun hazırlanması ve ilgili mercilere sunulması, kriminal incelemenin sonuçlanması anlamına gelir. Adli merciler tarafından, kriminal raporun inceleme sonucunda hazırlanması için gereken süre 1 aydır. Ancak kimi bazı durumlarda, kriminal rapor hazırlama süreci 3 ayı bulabilir. Kriminal inceleme için ekstradan 3 ay ek süre tanınması için raporu hazırlayan bilirkişilerin talepte bulunması gerekli olabilir.
Kriminal İnceleme Ne kadar Sürer?
Kriminal inceleme, kriminal rapor hazırlanması ve hazırlanan kriminal raporun adli mercilere sunulması ile ilgilidir. Süreç için adli merciler tarafından sunulan süre, genellikle bir ay yani 30 günlük bir süreçtir. Kimi durumlarda –örneğin kriminal incelemenin daha zor olduğu dava ve olaylarda- ek olarak 3 aylık süre istenebilir. Ek süre, 3 ay olmasına karşın kriminal inceleme sürecinin çok daha kısa bir sürede gerçekleşmesi de söz konusudur.
Kriminal inceleme süreci, kriminal olayın ve gerçekleşme süreç ve şeklinin değişmesine paralel olarak değişebilir. Örneğin kasıtlı olduğu düşünülen bir adam yaralama davası için (olayın trafikte gerçekleştiğini de belirtelim) hem lastik izlerinin, hem mobese kayıtlarının hem de suçu işleyenin mobil telefonunun incelenmesi gerekli olabilir. Bu tip durumlarda, kriminal rapor hazırlanması için gerçekleştirilen kriminal inceleme süreci, çok daha geniş bir boyut kazanır. Kriminal inceleme bu noktada hem zanlının telefonlarının veya iletişim aygıtlarının incelenmesini hem de lastik izi incelemeyi beraberinde getirebilir. Bu ve bunun gibi çok katmanlı kriminal olaylarda, süre ciddi anlamda uzayabilir ve bir kriminal vakanın aydınlatılması için farklı disiplinlerden insanların hareket etmesi gerekli olabilir.
Kriminal inceleme süresinin artmasındaki bir diğer neden de, bazı kriminal inceleme alanlarının çok daha kompleks, diğer bir deyişle detaylı – ayrıntılı olmasıdır. Örneğin sahte imza veya belgede sahtecilik ile ilgili kriminal raporların, kriminal inceleme sonrasında hazırlanması ve de kriminal rapor olarak sunulması nispeten daha rahat ve kolay gerçekleştirilebilecek bir işlem olabilir. Ancak ateşli silahlarla işlenen cinayet davaları ile ilgili bir kriminal inceleme süreci yönetmek ve ilgili raporun titizlikle hazırlandıktan sonra adli mercilere sunulması çok daha uzun ve karmaşık bir sürecin başlangıcı olarak görülebilir. Bu durum, kriminal incelemenin hemen her dalı ile ilgili olabilir. Eski mobil telefonlarla yapılmış görüşmeler veya iletişim cihazının kasıtlı veya kaza ile zarar görmesi gibi istenmeyen durumlar, kriminal inceleme sürecini sekteye uğratarak daha uzun sürede gerçekleşmelerine neden olabilir.
Kriminal Neleri İnceler?
Kriminalin İnceleme Alanları Nerelerdir?
Kriminal inceleme günümüzde bir suç ile ilgili hemen her türden unsuru inceleyebilir. Örneğin olay yeri inceleme için, suçun işlendiği mahal yani olay yeri son derece önemlidir. Bununla beraber, suçun işlendiği cihaz veya alet de kriminal inceleme ve sonrasında hazırlanarak adli mercilere sunulan kriminal rapor için son derece önemlidir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, adli bilirkişilik dalı altındaki uzmanların çalışma alanlarında meydana gelen farklılıklar genel olarak, suç aleti ile ilişkilidir. Suç aleti, sahte çek düzenleyen ve çekte sahtecilik suçu işleyen birisi için her gün kullandığımız masaüstü bilgisayarlar olabilir. Buna karşın, gasp veya hırsızlık vakalarında suç aleti kesici bir alet olabildiği gibi aynı zamanda ateşli silahlar da olabilir. Suç aleti, günümüzde kriminal inceleme ve dolayısıyla adli bilirkişi sınıflarının oluşmasında ciddi oranda etkilidir. Buna karşın örneğin olay yeri inceleme uzmanı için, suç aletinden çok suçun işlendiği mahal yani olay yeri çok daha önemlidir ve görevi gereği bu uzmanlar, sadece olay yeri ve olay yeri ile ilgili unsurları incelemekle mesuldürler.
Kriminal rapor da, kriminal inceleme konusuna paralel olarak farklı şekillerde farklı türde hazırlanabilir. Sahte imza veya lastik izi, kriminal raporun önemli bir kısmını kapsayabilir. Özetle, hazırlanan kriminal rapor örneklerinin de yine suçun işlenme şekli, suçun kendisi ve diğer unsurları ile doğrudan ilişkili olduğunu söylemek mümkündür. Kriminal inceleme için günlük hayatta kullandığımız her şey, bulunduğumuz her mekan, günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş her metot ve yöntem, bir inceleme sahasını teşkil edebilir.
Bu yazımızda kriminalin ne anlama geldiğini ve kriminale dair detayları anlattık ve inceledik. Kriminal incelemerin içinde yer alan ve önemli bir konu olan, parmak izi incelemesi nasıl yapılır başlıklı yazıyada mutlaka göz atmalısınız.
