Karşıt Adli Bilim İncelemesi

Karşıt adli bilim incelemesi basit bir anlatımla; suça bulaşan veya mağduriyet yaşayan kişilerin adli dava dosyalarında lehine olan durumların bilimsel çalışmayla tespit edilerek ortaya çıkarılması ve raporlanması olarak tanımlanabilir. Bu daha çok kolluk birimlerinin yaptıkları iş ve işlemlerdeki hataların, çelişkilerin, usulsüzlüklerin ortaya çıkarılması şeklinde olduğu gibi resmi makamların verdikleri raporlara itiraz edilmesi ve çürütülmesi şeklinde de olabilir.

Ülkemizde suç soruşturmalarında maddi bulguların incelenmesi ağırlıklı olarak Adli Tıp Laboratuvarları, Emniyet Kriminal Laboratuvarları ve Jandarma Laboratuvarları bünyesinde gerçekleştirilmektedir. Adalet Bakanlığı ve İç İşleri Bakanlıklarına bağlı olarak çalışan bu laboratuvarlarda devlet adına görev yapan personel, ağırlıklı olarak memur statüsünde çalışan devlet personelidir. Bu sebeple yapılan incelemelerde daha çok devletçi bir yaklaşımla suç ispatı perspektifinden bakılmakta, suça konu kişinin lehine olan birçok hususa maalesef inceleme raporlarında değinilmemektedir.

Aynı şekilde maddi bulguların incelenmesi için adı geçen devlet laboratuvarlarını kullanan cumhuriyet savcıları da, suçu ve suçluyu ortaya çıkarırken yaptığı çalışmalarda benzer hatalara düşebilmektedir. İddianamelerin ağırlıklı olarak suç ispatına yönelik kaleme alınıyor olması bu tespiti doğrulamaktadır.

Diğer taraftan müvekkilini savunan Avukatların, suçla ilgili bulguları tekrar inceletebilmesine imkân sağlayan, devlete bağlı olmayan akredite olmuş özel laboratuvarların yokluğu sebebiyle, bu bulguları gerektiğinde tekrar inceletme imkânı bulamadan savunma hazırlıyor olması, savcılardan dezavantajlı konuma düşerek müvekkilini savunmak zorunda kalmasına sebebiyet vermektedir. Çünkü bu süreçte avukatlar hazırladıkları savunmalarda savcılık makamının devlet laboratuvarlarından aldığı raporlara bağlı kalmak zorundadır.

Bu süreçte yargılama esnasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmakla sorumlu hâkimin, örneğin tıp mühendislik, mimarlık, muhasebe, matematik, istatistik gibi uzmanlık gerektiren konularda uyuşmazlığın önemli bir kısmını oluşturan hususların açıklığa kavuşturulması için konunun uzmanı olan kişilere başvurması, yargılamanın bir parçasını teşkil etse de, birçok dosyada devlet laboratuvarlarının hazırladıkları raporlar yeterince irdelenmediği için mevcut halleriyle yargı kararlarını ciddi etkilemektedir. Yanlış eşleştirmenin yapıldığı balistik raporları, uluslararası standartlara uyulmaksızın hazırlanan atış artığı tespiti raporları maalesef müvekkilin lehine olan hususların ortaya çıkmasına mani olabildiği gibi suçla ilgisi olmayan kişilerin de mağduriyetine sebep olabilmektedir.

Bu sebepledir dünyada bir gereksinim olarak ortaya çıkan ve henüz ülkemizde maalesef yeterince bilinmeyen “karşıt adli bilim incelemeleri“, her bir bulguya kişinin masum ve mağdur olabileceği perspektifinden bakar. Bu bağlamda yaptığı incelemelerde kişinin lehine hususlar neyse, bulgulardan yola çıkarak bu hususları ortaya çıkarır.

Bunun yanı sıra Bilirkişi Raporuna İtiraz veya bilirkişi raporu çürütmeye yönelik uluslararası standartları ve ilgili kanun maddelerini gözeterek;

1. Bilimsel anlamda kabul edilebilir olmayan,
2. Gerçek ve aslına uygun olmayan,
3. Güvenilebilir olmayan,
4. İnanılabilir olmayan,
5. Yasaya uygun olmayan içeriklerin tespitine yönelik çalışma yapar ve bunları raporlar.

Karşıt adli bilim yaklaşımını parmak izi incelemesinden bir örnekle izah edebiliriz.

Her parmak izi delil değildir

Bazı dava dosyalarında suç ispatı olarak karşımıza çıkan parmak izlerinin her durumda delil olamayacağı aşikar olsa da, neden delil olamayacağının ortaya çıkarılması bir uzman incelemesini gerektirir. Örneğin bir bulgu üzerinde kimyasal bir incelemeyle ortaya çıkarılan parmak izi, şüpheli şahıslar arasında yapılan bir parmak izi mukayesesi çalışmasıyla bir kişiyle eşleştiği durumda, “bu kişi suçla ilintilidir” diyebilmenin şartları vardır.

1. İncelenen bulgunun olay yeri inceleme biriminin hazırladığı veya aramayı yapan kolluk biriminin delil listesinde olması gerekir.
2. Parmak izi karşılaştırmasında eşleşen kişi, o bulgunun bulunduğu mekâna sürekli giriyordur, dolayısıyla o bulguya dokunmuş olma ihtimali vardır.
3. Bu bir silah ise, silahın üzerinde parmak izinin bulunmuş olması o silahı o kişinin ateşlediği anlamına gelmez.
4. olayın işleniş tarihiyle bulunan parmak izinin yaşı örtüşmeyebilir.

Gibi hususların irdelenip değerlendirilmesi gerekir.

Bir başka örnek verecek olursak şayet ellerde bulunan her atış artığı silahı o kişi ateşledi anlamına gelmez.

Parmak izi inceleme hizmetimiz ile ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz.

Her Atış Artığı Silahı O Kişinin Ateşlediği Anlamına Gelmez

Başta, ülkemizde modern dünyanın vazgeçtiği atomik absorbsiyon yöntemi kullanılarak atış artığı incelemesinin yapılıyor olması başlı başına sorunludur diyebiliriz. Yargı mensuplarının yanlış yorumlamalarına temel oluşturabilecek olan bu yöntemden modern dünyanın vazgeçerek, 10 yılı aşkın bir süredir taramalı elektron mikroskobu kullanıyor olması boşuna değildir.

Yine ateşli silahla işlenmiş bir olayda kullanılan tek bir silah varken bir den fazla kişinin elinde atış artığı bulunmuş olabilir. Böyle bir durum, her bir kişide bulunan atış artıklarının tek tek irdelenmesini gerektirir. Ellerin hangi bölgesinde ve ne kadar miktarda atış artığı bulunduğu hususunun değerlendirilmesi ve yorumlanması gerektirir.

Atış artıklarının yorumlanmasının yanında, adli balistiğin başka bir inceleme konusu olan atış mesafesi tespiti, atış açısı tespiti gibi konular da, yine çok sayıda karşıt adli bilim incelemesinin çokça gerektiği konulardır.

Özellikle savunma makamı olan avukatların elini güçlendiren karşıt adli bilim genel itibariyle şunları yapar;

1. Masumiyeti(var ise) ortaya çıkaracak maddi gerçeğe ulaşılır
2. Suç vasfını indirgeyecek maddi bulguları açığa çıkarır.

Örnek: doğrudan kastı olası kasta indirgemek gibi.

3. Suçu açığa çıkaran maddi bulguların ispat gücünü irdeler.
4. Olay yeri inceleme birimlerinin ve adli bilim laboratuvarlarının hazırladığı olay yeri inceleme tutanakları, expertiz ve bilirkişi raporlarının doğruluğunu sorgular ve ulusal-uluslararası standartlar çerçevesinde hataları, çelişkileri, gerçek dışılıkları, bilimsel olmayan içerikleri tespit eder. Böyle bir çalışmayla resmi bilirkişi incelemesi yaparak bilirkişi raporu hazırlayan incelemecilerin yazdığı raporların çürütüldüğü çokça vakidir.

Örnek: her parmak izi delil değildir, eldeki her atış artığı kişinin silahı ateşlediği anlamına gelmez.

5.Duruma ait aleyhte sonuçlar veren inceleme ve raporları titiz dikkatli ve etraflı bir çalışma ile inceler. Bu incelemeyle mevcut olası eksikler çelişkiler yanlışlar ve hataları tespit ederek lehte olabilecek bütün bulguları açığa çıkarır.

6. Bu incelemeyle birlikte lehte olan hususları içeren her bir tespiti bilimsel bir dille hazırlanan bilirkişi raporu veya bilimsel mütalaasında izah eder.

Yılların tecrübesiyle söylenebilir ki, batı ülkelerinde oldukça yaygın olan bu yapı, ülkemizde maalesef savunma makamı olan avukatlık bürolarınca dahi yeterince bilinmemektedir.

Adli Muhasebe ve adli bilişim inceleme hizmetlerimizi de incelemenizi öneririz.