Adli Balistik Nedir? Nasıl Yapılır?

Adli balistik, ateşli veya ateşsiz silahlarla ilgili dava ve vakalarda, suç niteliği taşıyan olayların aydınlatılması için olay yerinde kullanılan ateşli ve ateşsiz silahlar ve bu silahlarla ilgili inceleme ve araştırmalara verilen isimdir. Modern dünyada, küçük kalibreli ateşli silahlara (bıçak, kama, sustalı bıçak, kelebek bıçak, yivli av tüfeği, tabanca, toplu tabanca, pompalı tüfek vb) erişimin nispeten kolay olması ve ruhsatsız ateşli silahlarla ilgili illegal alım – satım işlemlerinin artması, ateşli silahlarla işlenen suçların sayısında artışa neden olmuştur.

Adli balistik, işlenen suçlarda görüşüne başvurulan adli araştırma – analiz konularından birisi haline gelmiştir. Peki adli balistik nedir? Nasıl yapılır? Adli balistik uzmanları tarafından sadece ateşli silahlarla işlenen suçlar mı incelenir? Başta adli balistik ve adli balistik eğitimi ile ilgili (kimler adli balistik eğitimi alabilir, adli balistik eğitim içeriğinde hangi konu başlıkları bulunur) temel soruları sizler için yanıtlamaya özen gösterdik.

Adli Bilimler Nedir? Adli Balistik, Adli Bilimlerin Bir Parçası Mıdır? 

Balistik uzmanlığı, adli bilimlerin bir alt kolunu içerir. Tıpkı adli bilişim uzmanlığı veya grafoloji uzmanları gibi, genellikle bu eğitimi alanlarla da, araştırma yapacakları konularla ilgili daha önceden bilgi ve deneyim sahibi olan insanlar olurlar. Balistik uzmanlığı genellikle ateşli silahlarla ilgili olarak daha önce bilgi ve deneyime sahip muvazzaf askerler, avukatlar, hakimler tarafından alınabilir. Emniyet güçlerinde çalışanlar veya daha önce güvenlik güçlerinde çalışmış olanlar da, balistik uzmanı olmak için eğitimi alıp sınavlara girmeye hak kazanabilirler ve sınavda başarılı oldukları takdirde adli balistik uzmanı sıfatı ile çalışmaya başlarlar.

Adli balistik uzmanlığı için temel bilimler konusunda bilgi sahibi olması gerekli olabilir. Belki de bu yüzden bu eğitimi alanların çoğu üniversitelerin fizik, kimya, biyoloji gibi bölümlerinden mezun olan kişilerdir. Balistik uzmanlığına benzer şekilde örneğin, belge inceleme uzmanı olmak isteyen kişilerin çoğunun kimya mezunu oldukları bilinir. Böylece, kişi mürekkep – kimyevi madde – kağıt tipleri konusunda ekstra bir eğitim aldığında, çalışmak için hazır hale gelir.

Benzer bir durumun balistik uzmanlığı için de geçerli olduğunu söylemek mümkün. Balistik uzmanlığı eğitimi alanlar da genellikle fizik veya kimya gibi temel bilim fakültelerinden mezun olan kişilerdir ve adli bilimlerin bir alt dalı olan adli balistik uzmanı olmak için bir eğitim programına katılmak ve girdikleri sınavı başarıyla geçmek, kendileri için yeterli olur.

Adli Balistik Ne Demek?

Adli balistik, sonucu ölüm, yaralanma, maddi veya manevi zarar ile sonuçlanan suçlarda ateşli ve ateşsiz silahlarla ilgili olarak yapılan inceleme ve araştırmaya verilen isimdir.

Balistik kelimesi, ilk olarak –çoğunlukla kale kuşatmalarında- kale kuşatması için kullanılan silahlar için kullanılmış, ardından ateşli silahlarla ilgili başlı başına bir bilim – araştırma konusu haline gelmiştir. Günümüzde balistik, sadece ve sadece barut yanması ve sonucunda oluşan gazın mermi çekirdeğini itmesi ile gerçekleşen ateşli silah kullanımları ile ilgili bir araştırma ve inceleme disiplini değildir; ateşsiz ve silah niteliği taşıyan bıçak, kasatura, balta ve bunun gibi delici – kesici aletlerle işlenmiş suçlarda da adli balistik inceleme yapılabilir.

Adli balistik araştırma ve incelemesi, adli sistemde bu konu üzerine eğitim almış kişilerce gerçekleştirilir. Tıpkı imzada sahtecilik, siber suçlar, belgede sahtecilik veya benzeri teknik bilgi, beceri ve yetenek gerektiren diğer suçlarda olduğu gibi, adli makamlar belli raporlar ve diğer işlemler için adli balistik uzmanlarından yardım alabilirler. Bu inceleme dalının temel konusu mermi veya fişek kullanan ateşli silahlar olduğundan ve ayrıntılı – detaylı bir inceleme yapılabilmesi için ateşli ve ateşsiz silahlar konusunda bilgi ve deneyim sahibi insanlara ihtiyaç duyulduğundan, adli balistik uzmanı savcı ve hakimlere, avukatlara ateşli silahlar konusunda yardımcı olur; yani olayda kullanılan ateşli ve ateşsiz silahla ilgili bilgilendirme yapar ve rapor hazırlar.

Adli Balistik

Adli Balistik Nasıl Yapılır?

Adli balistik uzmanı tarafından gerçekleştirilen adli balistik inceleme ve araştırması, suç teşkil eden bir olayda tehdit, darp, yaralama veya kasten adam öldürme gibi hemen her türden suçta, ateşli veya ateşsiz silahlarla ilgili tüm unsurları inceler. Pek çok açıdan, adli balistik uzmanı tarafından gerçekleştirilen araştırma, inceleme, analiz ve raporlama süreci, “olay yeri araştırma” ile benzer bir nitelik taşısa da adli balistik uzmanı sadece ateşli ve kesici – delici silahlarla ilgili detayları inceler. Bu detaylar;

• Kriminal Olaylarda Kullanılan Her Türden Kesici ve Delici Aletle İlgili Ayrıntılar
• Ateşli Silahların Tipi, Namlu Çapı, Kalibresi,
• Ateşli Silahın Seri Numarası ve Silah Üzerindeki Parmak İzi,
• Silah Ateşlenmişse, Barut Yanmasının Silahı Kullanan Üzerinde Bıraktığı Barut Artığı,
• Yaralama, Öldürme veya Darp Gibi Fiziksel İz Bırakan Ateşli Silah Kullanımlarında Silahın Ateşlenme Zamanı, Sıklığı ve de Mesafesi,
• Mermi Çekirdeği ve Saçmaların Farklı Yüzeyler Üzerinde Bıraktıkları İzler ve Hasarlar,
• Ateşli ve Ateşsiz Silahların Hedeflenen Kişinin Vücudunda Meydana Getirdiği Yaralar ve Yara Tipi (Kesik Derinliği gibi)
• Mermi, Fişek, Mermi Çekirdeği, Mermi Saçması İle İlgili Fiziksel Kanıtlardır.

Adli balistik inceleme, yukarıda da sıraladığımız gibi, ateşli veya ateşli silahın karıştığı adli bir olayda silah veya silahlarla ile ilgili her türden ayrıntıyı araştırır, inceler – analiz eder ve son olarak adli mercilere tüm bu verileri bir bilirkişi raporu olarak sunar.

Bıcak, çakı, kesici veya delici niteliği bulunan her türden silah, kasatura, pala, balta veya kamaya ek olarak tabanca, yivli av tüfeği, pompalı tüfek, otomatik tüfek gibi çeşitli türde ateşli silahların karıştığı olayların “adli” bir nitelik kazanabilmesi için, bu tip ateşli silahlarla ilgili kanun ve kuralların çiğnenmesi de yeterli olabilir. Söz gelimi, bir kutlama veya düğün için havaya ateş açanlar ile ilgili olarak da bir adli balistik araştırması yapılabilir. Ayrıca bir suçta ateşli silahlar ve ateşsiz silahlar, bir arada kullanılmış olabilir. ,

Adli balistik inceleme, günümüzde hukuk sistemlerinin hakkaniyetli ve doğru karar verebilmesi için gerekli ve şart olan inceleme alanlarından birisidir. Çünkü hukuk sistemlerinde bu tip suçlardaki her türden ayrıntı, cezai yaptırımın derecesini belirlemekte büyük rol oynar.

Adli balistik incelemenin bir silahla ilgili yaklaşımını, şu örnek vaka ile açıklayalı; suç şebekelerinin çeşitli nedenlerle, hasım veya hedeflerini “topuklarından” ateşli silahlarla yaralama eylemini gerçekleştirdiklerini duymuşsunuzdur; bunun nedeni, diz altı veya diz üstü bir hedef ile hayati organların yer aldığı alanın hedeflenmesi ile ilgili cezai yaptırım sürelerinin farklı olmasıdır.

Bu gibi olaylarda adli balistik uzmanı devreye girer ve gerekli incelemeleri gerçekleştirir; tetiği çeken gerçekten de bel altı / diz altı bir hedefe mi nişan almıştır? Tetiği çeken, yaralama mı yoksa öldürme kasti ile mi tetiği çekmiştir? Tüm ayrıntılar, adli balistik inceleme uzmanı tarafından incelenir. Burada adli balistik inceleme ile ilgili sıklıkla sorulan bir soruya da cevap verelim; adli balistik sadece suçlarda kullanılan ateşli silahları mı inceler? Sözgelimi bir bıçakla adam yaralama suçu için silahın incelenmesi adli balistik uzmanı tarafından mı gerçekleştirilir?

Adli Balistik Uzmanı Sadece Suça Karışmış Ateşli Silahları Mı İnceler? 

Adli balistik inceleme dalı ve bu inceleme dalı ile meşgul olanlar, sadece suça karışmış ateşli silahları değil, aynı zamanda yaralama veya öldürme amaçlı delici ve kesici aletleri de incelerler. Temel olarak, incelemenin derinliği, benzer araştırma alanlarına sahip olan adli tıp incelemesi / olay yeri inceleme uzmanı olarak çalışanlardan nispeten daha azdır. Özetle, adli balistik incelemesi sadece suça karışmış ateşli silahlarla ilgili değil, kesici ve delici aletlerle ilgili olarak da yapılır.

Balistik İnceleme Nasıl Yapılır?

Balistik inceleme, kapsamı çok geniş ve titizlik isteyen bir araştırma metodu olarak karşımıza çıkmaktadır. Öncelikle balistik inceleme alanı tamamen, suça karışmış silah ve bu silahın bıraktığı fiziksel deliller, izler, hedefteki durumu ve iç yapısı ile ilgilidir. Balistik inceleme, özellikle bir ateşli silahın karıştığı suçlarda, çok ayrıntılı olarak ateşli silahla ilgili her unsuru derinlemesine inceleyebilir. Ayrıca suça karışmış olan silah, ateşli bir silah değilse, “alet incelemesi” adı altında, kesici ve delici aletlerle ilgili olarak benzer bir araştırma yapıldığı söylenebilir.

Balistik inceleme, üç ana başlıkta gerçekleştirilen bir araştırma – incelemedir. Bunlar; iç balistik, dış balistik ve hedef balistiğidir. İç balistik, mermi veya fişekte bulunan barutun yanmaya başlamasından, ateşli silah namlusunu terk edene kadarki durumunu inceler. Bununla beraber, dış balistik için temel araştırma alanı yine ateşli silahın kendisidir. Ancak bu defa, mermi çekirdeğinin namlu ile hedef arasındaki hareket ve durumunu inceler ve mercek altına alır.

Hedef balistiği ise, adından da anlaşılabileceği üzere, mermi çekirdeği veya saçmanın ya da bıçak veya delici aletlerin hedef üzerinde meydana getirdiği hasarı ve etkiyi inceler. Tüm bunlara ek olarak, hedef balistiğinin de kendi içerisinde iki ana dala ayrıldığını söylemek mümkün; şayet mermi çekirdeği veya saçma organik bir hedefe isabet etmişse, bu durumda balistik inceleme “yara balistiği” kapsamı altında, mermi çekirdeği veya saçmanın ya da kesiğin meydana getirdiği yarayı mercek altına alır ve de inceler.

Balistik inceleme kimi zaman suça karışan suç aleti ile ilgili temel unsurları teker teker ve birer birer de ele alarak inceleyebilir; kovan incelemesi, mermi incelemesi, fişek incelemesi, ateşli silah incelemesi, ateşsiz silah incelemesi gibi ayrı araştırma dalları, olaya karışan silahları inceleyebilirler.

Adli balistik için inceleme yapılabilmesi için her zaman bir ateşli silahın kullanılmış olması gerekmez. İhbar üzerine silah kaçakçılığı veya anti – terör ekipleri, çeşitli ateşli silahlara ait mühimmatları, silahları da inceleyebilirler. Bu durumda genelde silahın nerede ve ne şekilde üretildiği, üretim tarihi, kondisyonu, seri numarası gibi diğer önemli unsurlar mercek altına alınır. Özetlemek gerekirse, balistik inceleme temel olarak suçun işlenme şekline ve diğer etmenlere göre farklı araştırma dallarında araştırmalar – incelemeler yapabilir.

Balistik İncelemeyi Kim Yapar?

Balistik inceleme, balistik inceleme uzmanları – adli balistik inceleme uzmanları tarafından gerçekleştirilen bir işlemdir. İnceleme metotları ve adli prosedürler için, adli balistik inceleme uzmanı adaylarının çeşitli eğitimlerden geçmesi gerekir. Çünkü sadece ateşli silahlar veya delici – kesici silahlarla ilgili bilgiler, adli balistik inceleme için yeterli olmaz; hukuki işlemlerin, cezai uygulamaların ve balistik inceleme raporu ile ilgili çeşitli bilgilerin de, uzman adaylarına verilmesi gerekir.

Balistik inceleme, uzmanlar tarafından yapılır ve suç aleti olarak ateşli silah veya delici – kesici aletler kullanıldığında veya ateşli silahlara ait mühimmat ile karşı karşıya kalınması halinde, olay yeri inceleme uzmanları ya da adli tıp uzmanları değil, adli balistik inceleme uzmanlarının görüş ve değerlendirmelerine başvurulur.

Adli balistik uzmanlığı, uzman adaylarına verilen eğitime verilen isimdir. Uzmanlar, farklı meslek gruplarından olabilirler, bununla birlikte özellikle fakültelerin temel bilim fakültelerinden mezun olanlar, adli balistik uzmanlığı eğitimi alarak, bu konudaki uzmanlıkları ile adli vakalarda rapor hazırlayan ve araştırma yapan kişiler olabilirler.

Adli Balistik Uzmanı

Adli Balistik İnceleme Eğitimi Nedir?

Adli balistik inceleme eğitimi, uzman adaylarına balistik inceleme ile ilgili olarak tüm bilgilerin verilmesi gereken bir eğitimdir. Genellikle ateşli silahlarla mesleki veya bir şekilde ilgili olan adaylar, bu eğitime katılırlar ve balistik inceleme konusunda gereken bilgileri alırlar. Ancak adayların adli balistik inceleme uzmanı olarak çalışabilmeleri için; kriminal şube müdürlüğü tarafından yapılan bir tür sınavı geçmek zorundadırlar. Sınavı geçen adaylar, balistik uzmanı olarak emniyet güçleri bünyesinde çalışabilirler.

Balistik uzmanları, adli bilimler olarak da isimlendirilen ve T.C. İçişleri Bakanlığından, emniyet güçlerine kadar hemen her alanda çalışmaya hak kazanırlar. Ancak, aday uzmanlarının hangi yüksek öğrenim kurumundan mezun olurlarsa olsunlar, özellikle ateşli silahlarla ilgili çeşitli deneyimlere sahip olsalar da, adli balistik inceleme eğitimi almaları gerekir. Eğitim, uzman adaylarını yapılacak sınava hazırlar ve sınavdan yeterli notu alanlar, balistik uzmanı olarak çalışmaya hak kazanırlar. Peki, eğitimin içeriği nedir?

Balistik uzmanları, adli balistik inceleme eğitimi sırasında çeşitli konularda eğitim görürler. Bunlar;

• Ateşli Silahlar, ateşli silahların çalışma prensipleri,
• Delil toplama,
• Silah veya mermi – fişek üzerinden parmak izi almak,
• Mühimmat, mermi veya fişeklerin incelenmesi,
• Suç aleti olan mühimmat, ateşli silah veya delici – kesici aletlerin incelenmesi,
• Silah, mermi ve mühimmat tipleri,
• Balistik incelemenin farklı alanları ile ilgili temel bilgiler, (iç balistik, dış balistik, hedef balistiği gibi)
• Adli bilim raporlarının hazırlanması ile ilgili mevzuat. (raporda bulunması gereken belge ve veriler)

Uzman adayları, yukarıda bahsettiğimiz konularda eğitim alırlar ve daha sonra çoğu zaman üniversitelerde gerçekleştirilen adli bilim sınavına girerler. Sınavdan yeterli puan alan adayların adli balistik uzmanı olarak çalışmaları mümkündür. Uzmanlar, özel laboratuvarlardan iç işleri bakanlığında, emniyet güçlerinden, hukuk firmalarına kadar son derece geniş bir yelpazedeki kurumlarda çalışma fırsatı yakalarlar.

Uzman adaylarına sınav süresince, balistik uzmanlığı eğitimi sırasında öğretilen bilgilerle ilgili sorular sorulur. Örneğin mermi veya fişek üzerinden parmak izin nasıl alınır veya hedef balistiği kapsamı nedir gibi. Başarılı olanlar, yukarıda da bahsettiğimiz gibi farklı çalışma alanlarında çalışmaya hak kazanırlar ve balistik uzmanı sıfatı ile mesleklerine devam ederler.

Adli Balistik İnceleme Eğitimi Genellikle Kimler Tarafından Alınır?

Adli balistik inceleme eğitimi, günümüzde ateşli silahları mesleği veya işi gereği kullanmak, taşımak, güvenliklerini sağlamak ile ilgili deneyim ve bilgi birikimi bulunanlarca alınabilir. Adli balistik inceleme eğitimi alanlar;

• Avukatlar,
• Hakim ve Savcılar,
• Askerler veya Emekli – Muvazzaf Askerler,
• Polisler veya Emekli – Muvazzaf Polisler,
• Hukuk Firmaları veya Adalet Bakanlığında “Adli Balistik Uzmanı” Olarak Görev Yapmak İsteyen Kişiler,
• Güvenlik Personeli veya Güvenlik Şefleri,

Gibi kişilerden oluşmaktadır. Adli balistik inceleme eğitimi sırasında adaylara incelemenin nasıl yapılacağı, adli mercilere sunulacak rapor, raporun niteliği ve raporda bulunması gereken bilgi ve belgelerin hepsi hakkında bilgi verilir. Eğitim için başvuran kişiler, her ne kadar ateşli veya delici – kesici aletlerle ilgili bilgi ve deneyime sahip olsalar da, adli makamlar ile ilgili prosedür ve gereklilikler hakkında bilgi sahibi olamayabilirler; bu nedenle adli balistik bilirkişi olarak çalışmayı isteyen kişilerin eğitim alması beklenir.

İncelemek isterseniz, Adli Balistik İnceleme Nedir? İnceleme Ne Kadar Sürer? yazımıza da bakabilirsiniz.